Küresel Genç Nüfusunda Obezite, Yetersiz Beslenmeyi Geçti! Bu Durum Çocuklar İçin Ne Anlama Geliyor?

Hayal edin, artık fazla kilolu çocukların sayısının, açlık çekenlerden daha fazla olduğu bir dünya var. İlk bakışta bu imkansız gibi görünebilir, değil mi? Ancak bu durum, günümüzdeki gerçeği yansıtıyor. UNICEF'in çığır açan bir raporuna göre, tarih boyunca ilk kez çocuklar ve gençler arasında obezite, yetersiz beslenme sorunundan daha yaygın hale geldi. Yeni UNICEF raporunda belirtiliyor ki, 5-19 yaş arası bireylerin neredeyse %10'u, yani yaklaşık 188 milyon kişi obez, buna karşılık %9.2'si ise yetersiz kilolu. Peki, bu değişimin sebebi ne? Suçlu, aşırı işlenmiş atıştırmalıklar, agresif reklamlar ve parlak ekranlar ile teşvik edilen sağlıksız beslenme alışkanlıkları. Bu, küresel bir uyanış çağrısı niteliğinde. Öyle ki, bu durum 2000'li yıllardan bu yana yaşanan dramatik bir değişimi temsil ediyor; o dönemde yetersiz beslenme daha yaygındı. Bu gelişme önemli, zira çocukların bedenleri, zihinleri, ruh halleri ve geleceği üzerinde derin etkileri var. Rapor ve sonuçları hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız, okumaya devam edin.

Obezite, yetersiz kiloyu geçti: Görülmemiş bir küresel dönüşüm

Yıllar boyunca, yetersiz beslenme açlık ve zayıf çocuklarla özdeşleşmişti. Ancak bugün artık böyle değil. UNICEF'in "Feeding Profit: How Food Environments are Failing Children" başlıklı çarpıcı raporu, bu durumun dramatik bir değişim sürecinde olduğunu ortaya koyuyor. Günümüzde 5-19 yaş arası çocukların %9.4'ü obez, bu da %9.2'lik yetersiz kilo oranını geride bırakıyor (bu oran, yaklaşık %13’tü ve şimdi %9.2’ye düştü). Bu durum, küresel sağlık tarihinde bir ilk olarak kaydediliyor (sahra altı Afrika ve Güney Asya hariç). Bu da ortalama 188 milyon gencin fazla kilolu olduğu anlamına geliyor; 2000 yılındaki obezite oranı ise yalnızca %3’tü; şu an her on çocuktan biri obez.

Bu tarihi dönüşümü ne tetikliyor?

UNICEF'in 190'dan fazla ülkeden derlediği veriler, obezitenin tüm bölgelerde yetersiz beslenmeyi geride bıraktığını gösteriyor. En yüksek obezite oranları Pasifik Adası ülkelerinde bulunuyor; Niue'de %38, Cook Adaları'nda %37 ve Nauru'da %33'lük bir oran mevcut. Daha yüksek gelir grubuna ait yerlerde ise obezite oranları da oldukça yüksek; Şili'de %27, ABD ve BAE'de ise %21 civarında.

Büyük bu değişimin sorumlusu kim?

Aşırı işlenmiş besinler (UPFs): Ucuz, şekerli ve yağlı atıştırmalıklar ve hızlı yemeklerin artışı, sağlıklı beslenme biçimlerini tehdit ediyor. Şeker, tuz ve sağlıksız yağlarla dolu UPF'ler perakende alanlarında, okullarda ve dijital platformlarda yaygın olarak bulunmakta, çocukları sağlıksız seçimlere yönlendirmekte. Küresel pazarlama ve erişilebilirlik: Özellikle sosyal medya aracılığıyla yürütülen agresif pazarlama, çocuklara doğrudan ulaşmayı başarıyor. UNICEF'in gerçekleştirdiği global gençlik anketinde, gençlerin %75'i son bir hafta içinde atıştırmalık reklâmları gördüğünü belirtirken, %60'ı bu reklâmların sağlıksız yiyeceklere olan özlemlerini artırdığını kabul etti. Ekonomik ve yaşam tarzı değişiklikleri: Düşük ve orta gelirli ülkelerde bile modern perakende zincirleri ve gıda teslimat hizmetleri, taze ürünlerden ve protein açısından zengin yemeklerden daha erişilebilir ve uygun fiyatlı olan UPF'leri sunuyor.

Bu çocuklar için ne anlama geliyor?

Çocukluk döneminde obezite, sadece kilo sorunu değil, aynı zamanda gelecekte ciddi sağlık sorunları için zemin hazırlıyor. Artan riskler arasında tip 2 diyabet, kalp hastalığı, yüksek tansiyon ve hatta bazı kanser türleri yer alıyor. Bu hastalıklar çocukların bilişsel gelişimi, ruhsal sağlığı ve yaşam kalitelerini de olumsuz etkileyebilir. Bunun yanında, yetersiz beslenme problemi hala devam ederken, birçok çocuk büyüme geriliği veya besin eksiklikleriyle mücadele ediyor. Korkutucu bir şekilde, bazı bölgelerde hem obezite hem de yetersiz beslenme problemi, farklı çocuklar ya da aynı çocuğun farklı zamanlarda karşılaştığı bir sorun olarak bir arada yaşanıyor. Ekonomik açıdan ise, maliyetler son derece yüksek; UNICEF, obeziteye bağlı sağlık hizmetleri ve uzun vadeli etkilerin dünya çapında 2035 yılına kadar trilyonlarca dolara mal olabileceği konusunda uyarıyor.

Neden bu kadar önemli? Çünkü bu trendin ciddi sonuçları var:

Uzun vadeli sağlık tehlikeleri: Çocuklukta obezitenin riskleri arasında tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, kalp damar rahatsızlıkları ve bazı kanser türleri yer alıyor. Bilişsel ve duygusal etkileri: Beslenme, beyin gelişimi ve zihinsel sağlık üzerinde kritik bir rol oynuyor. Aşırı işlenmiş gıdaları içeren diyetler, öğrenme ve ruh hali üzerinde olumsuz etkilere yol açabiliyor. Ekonomik yük: Çocukluk obezitesi bireyler ve ülkeler için maliyetli bir durum. Bazı tahminler, küresel ekonomik etkilerin 2035 yılına kadar yıllık 4 trilyon doları aşacağını öngörüyor.

Ne yapmalısınız?

Obezitenin, yetersiz beslenmeyi geride bırakmasıyla birlikte, yetersiz beslenmenin yüzü değişiyor. Artık sadece yemek eksikliği değil, aynı zamanda kalitesiz besinler, aşırı erişim ve sağlıksız davranışları etkileyen ortamlar konusu da ön plana çıkıyor. Bugünün çocukları, eğer eğilimler devam ederse, krónik hastalıklarla daha erken yüzleşme, eğitim potansiyellerinin azalması ve yaşam kalitelerinin düşmesi gibi sorunlarla karşılaşabilir. Peki, bu noktada ne yapılmalı? İşte fark yaratabilecek bazı adımlar: 1. Gıda pazarlama düzenlemeleri: Hükümetler, çocuklara yönelik UPF reklamlarını, özellikle okullarda ve çevrimiçi platformlarda kısıtlamalı. 2. Okul gıda reformları: Okullarda UPF'lerin yasaklanması ve daha sağlıklı yemeklerin sunulması. 3. Sağlıklı erişim desteği: Meyve, sebze ve sağlıklı gıda maddeleri için sübvansiyonlar, düşük gelirli ailelerin daha iyi seçimler yapmalarına yardımcı olabilir. 4. Aileleri ve toplulukları güçlendirme: Beslenme eğitimi ve sosyal programlar, sağlıklı tercihleri destekleyebilir ve daha iyi gıda ortamları talep edebilir.